De technologische vooruitgang gaat razendsnel. We kunnen niet rond de nieuwe evoluties rond technologie in de zorg, ook bij de preventie en gepaste toepassing van vrijheidsbeperkende maatregelen. Denk hierbij aan preventieve middelen zoals een robothond of -kat die stress kunnen wegnemen, of technologie die bijdraagt aan autonomie, zoals een kliksysteem dat aangeeft wanneer een deur opengaat. Nieuwe toepassingen beloven veel, maar de praktijk leert dat ze na verloop van tijd soms ongebruikt in de kast verdwijnen. Hoe voorkom je dat?
We vroegen het aan Nathalie Vanrumbeke, docent en onderzoeker Zorgtechnologie bij Vives en actief bij het Platform Digital Health. Ze geeft een aantal aanwijzingen.
Waarom blijft zorgtechnologie vaak liggen?
Vaak zien we veel enthousiasme bij de nieuwe aankoop. Maar na verloop van tijd ontstaan er problemen: de technologie wordt vergeten, blijkt minder bruikbaar dan gedacht, of sluit niet goed meer aan bij de behoefte van een persoon. Zonder de juiste aanpak verdwijnt het dan letterlijk in de kast.
Hoe kunnen zorgorganisaties dat vermijden?
Door heel bewust keuzes te maken en technologie niet als doel op zich te zien. Het draait altijd om de zorgnoden en vraag van de gebruiker. Daarom hebben we vanuit VIVES een aantal criteria gebundeld om de gepaste zorgtechnologie te kiezen. Deze criteria helpen om technologie echt ondersteunend, duurzaam en met succes in te zetten.
Herkenbare noden in het kader van preventie van afzondering en fixatie zijn bijvoorbeeld communicatie, autonomie, ontspanning, intiem zijn, veiligheid of toezicht.
Tien tips om zorgtechnologie wél te laten werken
- Technologie is een middel, geen doel
- Ga uit van de vraag: helpt deze technologie ons om onze zorgdoelen te bereiken?
- Vertrek vanuit de noden van de zorggebruiker, niet van de technologie zelf. Heb je de onderliggende behoefte achter gedrag of situaties goed begrepen? Herkenbare noden in het kader van preventie van afzondering en fixatie zijn bijvoorbeeld communicatie, autonomie, ontspanning, intiem zijn, veiligheid of toezicht.
- Is er bewijs dat het werkt?
- Laat je niet enkel leiden door mooie beloftes van leveranciers. Ga na of er betrouwbare, bij voorkeur onafhankelijke, studies of gebruikerservaringen beschikbaar zijn.
- Raadpleeg vergelijkingswebsites of contacteer collega-organisaties die al met het hulpmiddel werken.
- Is de technologie afgestemd op de gebruiker?
- Gebruiksvriendelijkheid is cruciaal. Betrek gebruikers (zowel cliënten als medewerkers) bij de keuze en test de technologie in een realistische context.
- Een spraakgestuurde assistent is handig voor sommige cliënten, maar verwarrend voor anderen. Een touchscreen met grote pictogrammen kan dan beter aansluiten.
- Gebruiksvriendelijkheid is cruciaal. Betrek gebruikers (zowel cliënten als medewerkers) bij de keuze en test de technologie in een realistische context.
- Hoe zit het met compatibiliteit en gebruiksgemak?
- Duurzaam gebruik vraagt om integratie met bestaande systemen. Vraag je af of de technologie compatibel is met andere tools of infrastructuur in huis.
- Kan de technologie via dezelfde smartphone-app bediend worden als andere toepassingen, zoals slimme verlichting of muziek?
- Botst de nieuwe technologie op beperkingen van bestaande systemen, zoals een verouderd wifi-netwerk of beperkte stroomvoorziening?
- Duurzaam gebruik vraagt om integratie met bestaande systemen. Vraag je af of de technologie compatibel is met andere tools of infrastructuur in huis.
- Is het hulpmiddel aanpasbaar aan individuele noden?
- Flexibiliteit maakt technologie bruikbaar voor meerdere gebruikers.
- Kan het lettertype vergroot worden voor mensen met slecht zicht?Zijn pictogrammen aanpasbaar aan de belevingswereld van de cliënt?
- Kan het geluid harder of juist zachter?
- Flexibiliteit maakt technologie bruikbaar voor meerdere gebruikers.
- Wat is voorzien voor service en onderhoud?
- Controleer of er duidelijke afspraken zijn over ondersteuning.
- Is er een helpdesk of hulplijn beschikbaar?
- Zit er een onderhoudscontract bij?
- Wat zijn de kosten voor herstellingen of updates?Is er een helpdesk of hulplijn beschikbaar?
- Controleer of er duidelijke afspraken zijn over ondersteuning.
- Is er begeleiding bij het gebruik?
- Een goede start is cruciaal. Techniek moet toegankelijk blijven voor iedereen.
- Is er een heldere handleiding?
- Wordt er opleiding gegeven bij installatie?
- Kan vorming worden voorzien om te herhalen en bij nieuwe collega’s?
- Een goede start is cruciaal. Techniek moet toegankelijk blijven voor iedereen.
- Denk aan privacy en databeheer
- Technologie gaat vaak gepaard met gegevensverwerking.
- Welke persoonsgegevens worden verzameld?
- Wie heeft toegang tot deze data?
- Worden gegevens veilig opgeslagen en bewaard volgens de wetgeving?
- Technologie gaat vaak gepaard met gegevensverwerking.
- Wees alert voor ethische overwegingen
- Technologie kan ethische bezorgdheden oproepen, rond bijvoorbeeld privacy, controle en autonomie. Is er weerstand binnen het team omwille van deze bezwaren? Neem deze bedenkingen ernstig.
- Blijf realistisch over kosten
- Bepaal of de investering in verhouding staat tot het verwachte voordeel.
- Bekijk de totale kostprijs inclusief opleiding, onderhoud en afschrijving.
- Denk aan mogelijke subsidies of gedeelde aankoop via netwerken.
Ten slotte nog een gouden tip:
Zoek je hulpmiddelen en wil je weten of iets de moeite waard is? Bezoek dan de Hulpmiddelenwijzer van Vilans. Deze Nederlandse website biedt praktische en betrouwbare informatie over hulpmiddelen bij dagelijkse activiteiten.
Digital Health Platform
Het 𝗗𝗶𝗴𝗶𝘁𝗮𝗹 𝗛𝗲𝗮𝗹𝘁𝗵 𝗣𝗹𝗮𝘁𝗳𝗼𝗿𝗺 biedt bedrijven en zorgorganisaties vlot toegang tot het aanbod en de kennis van onderzoeksinstellingen. Het platform heeft ervaring rond technologie in het algemeen, maar ook in het kader van afzondering en fixatie. Je vindt er bijvoorbeeld vormingen rond het vergroten van autonomie en veiligheid van personen. Lees hier meer.